LOGIKA לאָגיק LOGJIKËS 論理 LOGIC منطق ΛΟΓIKE

  (Enver Halilović) 10. U glasovitom i vrlo suptilnom esejističkom političkom dokumentu Načertanije Ilije Garašanina, u politološkom smislu, ocu svih kasnije istaknutih državnika i intelektualaca velikosrba, uključujući i ove današnje, govori o Bošnjacima kao jedinstvenom narodu triju vjeroispovijesti, muhamedanske, istočnohrišćanske i katoličkokršćanske. Garašanin ne govori o Srbima u Bosni, ne govori o Hrvatima u Bosni, ne govori o Muslimanima (Bošnjacima muslimanima) u Bosni, već govori, samo i isključivo, o  Bošnjacima triju vjera . Garašanin ne govori o Bošnjacima kao narodu u današnjem smislu značenja imena Bošnjak, ne govori o Bošnjacima samo kao muslimanima, u današnjem kolokvijalnom smislu značenja tog pojma, već govori o Bošnjacima kao jedinstvenom narodu triju monoteističkih vjeroispovijesti. Za Iliju Garašanina u Bosni ne žive, u Bosni nema Srba, Hrvata i Bošnjaka, već samo Bošnjaka islamske, Bošnjaka pravoslavne i Bošnjaka katoličke vjeroispovi...

Enver Halilović 3. Garašanin koristi sintagmu “turski slaveni” i “Slaveni turski” za sve slavenske narode srednjovjekovne države Račke pod osmanskom vlašću. Srpsko knjaževsto, Kneževina Srbija, je, kako on kaže, “klica budućeg srpskog carstva”. “Nova srpska država”, Kneževina Srbija, smatra Garašanin, mora biti jaka da bi mogla opstati između Rusije, Austrije i Ugarske, a da bi bila jaka mora se proširiti izvan tadašnjih granica i ojačati. Garancija opstanka države nije u garancijama drugih država u njeno postojanje i opstanak, već u njenoj moći. Zbog toga se Garašanin zalaže za jaku srpsku državu, za njeno proširenje i jačanje, za stvaranje “srpskog carstva”.  Jaka država, između ostalog, podrazumijeva i veliki prostor. Moćna Srbija zahtijeva prostor odgovarajuće veličine. Ali, da bi Kneževina Srbija mogla faktički biti “klica budućeg srpskog carstva” mora biti i imati “sposobno praviteljstvo”, sposobnu vladu. Sposobna vlada stvara moćnu državu, sposobna vlada Kneževine Srbije mož...

(Enver Halilović)   1.  Načertanije  Ilije Garašanina je “politički”, “geopolitički projekt”, “prijedlog formativnih informativnih načela vanjske politike Kneževine Srbije”, “najvjerodostojniji izraz srpske političke misli i odgovarajuće tradicije”, “srbijanski-velikosrpski projekt”, “politički orijentir za budućnost (Srbije) i antizapadno savezništvo”, dokument “stvaranja saveza pravoslavnih naroda”, “program srbijanske vlade”, “program srpske države”. Ovo su samo neke od brojnih srbijansko-srpskih-jugoslovenskih kvalifikacija i ocjena  Načertanija . Kneževina Srbija, prva srpska država, koja je tek nastala, o kojoj govori i čiju budućnost planira Ilija Garašanin kao ministar unutarnjih poslova Kneževine Srbije, u svom političkom dokumentu  Načertanije  (1844.), mora se proširiti i ojačati. U tom njegovom političkom dokumentu, u želji za proširenjem i jačanjem prve srpske države, Kneževine Srbije, Garašanin piše svojevrstan, danas bi smo kazali n on p...