PRIJEDLOG ZA TERITORIJALNO-POLITIČKO PREOBLIKOVANJE BOSNE I HERCEGOVINE Proposal for the Territorial-Political Preformation of Bosnia and Herzegovinav
(Aleksandar Knežević)
Savremena Bosna i Hercegovina je država nastala disolucijom predhodne SFR Jugoslavije. Unutrašnje uređenje (država koja se dijeli na dva entieta i jedan distrikt) utvrđeno je Daytonskim mirovnim sporazumom i nekim kasnijim dogovrima. To je bilo rješenje kojim je zaustavljen rat, a svakom je jasno da ni jedno uređenje nije vječno. Vrijeme je da se uređenje mijenja, posebno da BiH postane država svih građana, a ne samo tri naroda na određenim teritorijama. Na to upućuju i brojne presude Evropskog suda za ljudska prava (Sejdić – Finci, Azra Zornić, Slaven Kovačević i druge). Ali inicijativa u tom smislu od strane političkih stranaka nije bilo, ni vladajućih, ni onih koje bi voljele da budu vladajuće.
Povremeno se pojavljuje ideja za mirno razdruživanje Bosne i Hercegovine. Prilogom datim ovdje se nudi ideja za predruživanje Bosne i Hercegovine – za novi kvalitet društvenog i ekonomskog razvoja cjelovite države njenih građana.
Terminološke i definicijske podvale
Politika u Bosni i Hercegovini zasniva se na terminološkim i definicijskim manipulacijama, koje probosanske političke stranke ne prepoznaju. Pored dvije ogromene podvale u prevodu ustava BiH (Aneks 4 Daytonskog mirovnog sporazuma) od strane Ureda Visokog Predstavnika ((i) spominju se konstitutivni narodi, umjesto konstituentni i (ii) sakriveno je da je Republika Spska naziv entiteta, a ne pravni status), te još jedne velike podvale koje su tzv. probosanske stranke prihvatile po kojoj se narodi izravnavaju sa nacijama – nacije su države koje imaju teritorije, a narodi nemaju svoje teritorije). U svakodnevnom političkom životu pojavljuju se i druge terminološke i definicijske podvale, na kojima se ustav i stanje u zemlji održava na nsikom nivou.
Aktuelna je podvala da je pojam disolucija vezan za političko prestrojavanje Bosne i Hercegovine. Disolucija znači razdvajanje. Ne znači unutrašnju podjelu. Bosna i Hercegovina je država koja je politički podijeljena na dva entiteta, a nije nastala kao zbir dva entiteta. Prema tome, ne može se govoriti o disoluciji, nego se očito radi o prijedlogu da se država raspadne. A ovdje, u ovom tekstu, daje se prijedlog da se izvrši preformacija (preoblikovanje) Bosne i Hercegovine. Da se Bosna i Hercegovina sastoji od pet oblasti u kojima žive građani Bosne i Hercegovine, koji mogu biti pripadnici naroda, nacionalnih manjina, i drugih. Posebno je značajno da tu budu naznačeni i građani koji se izjašnjavaju kao Bosanci, jer neka istraživanja pokazuju da bi se, uz određenu propagandu, na narednom popisu stanvištva, njih preko 50 % izjasnilo kao Bosanci.
Prijedlog podjela države BiH na oblasti
Ovdje dat prijedlog se zasniva na rezultatima projekta „Podrška Evropske unije regionalnom ekonomskom razvoju“ (mart 2003 – oktobar 2005), kojom prilikom je osnovano pet razvojnih agencija (ARDA, NERDA, REDAH, REZ i SERDA) sa zadatakom da rade na jačanju ekonomije ovih bosanskohercegovačkih regija. Regionalne razvojne agencije su u suštini neprofitne organizacije koje finansiraju javni, privatni i nevladin sektor kako bi doprinijele opštem ekonomskom razvoju. One su instrumenti za podršku obnovi ekonomije, stvaranje radnih mjesta i razvoj ljudskih resursa i infrastrukture u različitim regijama. One uspješno rade. Kroz njih se realizuju različiti razvojni projekti, a osnovni finansijeri su opštine. Ove razvojne agencije bi mogle biti jezgro za novu organizaciju države.
Predloženo teritorijalno-političko uređenje Bosne i Hercegovine
Proposed territorial-political organization of Bosnia and Herzegovina
Tako bi se Bosna i Hercegovina sastojala od pet teritorijalno-političkih jedinica, koje bi imale svoje parlamente i vlade: (i) Banjalučko-bihaćka oblast, (ii) Mostarsko-trebinjska oblast, (iii) Sarajevsko-višegradska oblast, (iv) Tuzlansko-bijeljinska oblast i (v) Zeničko-teslička oblast (v. priloženu kartu).
Prijedlog teritorijalno-političkog uređenja Bosne i Hercegovine
(Proposal of territorial-political organization of Bosnia and Herzegovina)
Država četiri etno-kulturne grupe
Bosna i Hercegovina se ovdje vidi kao država četiri etno-kulturne grupe: (i) Bošnjaci, (ii) Hrvati, (iii) Srbi i (iv) Bosanci, te nacionalne manjine i drugi) .
U cilju spriječavanja narodnosno-etničke majorizacije i diskriminacije na vrhu države je dvodomna skupština, pri čemu gornji dom predstavljaju pripadnici nabrojane četiri etnokulturne grupe.
Predsjednik države, podpredsjednik države, predsjednik Vlade Države i podpredsjednik Gornjeg doma Skupštine su iz četiri etnokulturne skupine.
Očekivanja
Očekuje se da će se na narednim (velikim) izborima (2026. godine) neke političke organizacije opredjeliti za ovakav koncept preoblikovanja Bosne i Hercegovine i s njim izaći na izbore i tražiti podršku građana. Očekuje se i stav intelektualaca, nevladinih i drugih organizacija u BiH. Posebno se očekuje stav Vijeća Evrope.
A građani neka se opredjele da li žele da žive bolje.
